طالب امروز خطرناك‌تر از طالب ديروز؛اين قوم تماميت افغان را مي‌خواهد

مهسا مژدهي: افغانستان روزهاي عجيب و دشواري را سپري مي كند كه يادآور دهه 1990 است. به زودي ايالات متحده پس از دو دهه كشور را كاملا ترك خواهد كرد و دولت كابل ضعيف تر از هر زمان ديگري است. طالبان مي گويند كه 80 درصد كشور را در اختيار دارند و بر روي نقشه هاي دائماً به روز شده ، تنها بخشهايي از مركز كشور از جمله كابل در دست دولت است. حضور طالبان در مرز باعث نگراني همسايگان افغانستان شده است. در حالي كه اين گروه تلاش كرده چهره متفاوتي از خود نشان دهد ، در حالي كه افغانستان يك دولت رسمي دارد و يك گروه مبارز ساير مناطق اين كشور را به تصرف خود درآورده است ، اما اين مسئله نگران كننده كشورهاي همسايه است.

ايالات متحده مي رود ، همسايگان مي مانند

در حالي كه حضور ايالات متحده در منطقه و در ميان كشورهاي نقش آفرين در افغانستان مطلوب تلقي نمي شود ، خروج سريع و سريع آن از افغانستان در زماني صورت مي گيرد كه گفتگوها با طالبان در افغانستان انجام شده است. قطر تشديد شده است. به نظر نمي رسد خيلي از زندانيان طالبان در كنار خود داشته باشند و باعث دردسر شوند. در افغانستان ، بسياري بر اين باورند كه تيم سياست خارجي دولت ترامپ ، نشستن روي ميز مذاكره با طالبان و گرفتن عكس يادگاري با اين گروه ، شروع مشكلات جديد در افغانستان است. طرفداران پرونده وي در تلاشند متن اين بيانيه را به صورت آنلاين در دسترس قرار دهند و طالبان در افغانستان را نمي توان ناديده گرفت.

با اين حال ، خروج ايالات متحده آمريكا تهديدي براي همسايگان آن نيست. در غياب آمريكايي ها ، كه سالها در افغانستان گذرانده بودند و حضوري ناموفق در آن كشور داشتند ، اكنون زمان آن فرا رسيده است كه كشورهاي همسايه ، از جمله ايران ، افغانستان را به گونه اي ديگر در نظر بگيرند. تركيه ، هند ، پاكستان و ايران اكنون اين فرصت را دارند كه همكاري هاي خود را با اين كشور افزايش دهند و در عين حال ، از قابليت هاي همكاري با همسايه مهم استفاده كنيد. تهران از دو دهه پيش نقش مهمي در تشكيل دولت پس از طالبان در اين كشور داشته است و اين بار قصد ندارد زمين بازي را در افغانستان كنار بگذارد. اما در حال حاضر ، سياست ها در قبال افغانستان يكسان نيست ، زيرا حضور طالبان اوضاع كشور را پيچيده كرده است.

برخي از جناح هاي سياسي طالبان را يك گروه پذيرفته شده مي دانند و معتقدند كه افغانستان در آينده نقش مهمي خواهد داشت ، به همين دليل تهران بايد روابط سازنده اي را با آنها آغاز كند ، در حالي كه برخي ديگر تاريخ تلخ بين اين گروه و ايران را به ياد مي آورند. ردن در دهه 1990 ، اين گروه نه تنها ديپلماتهاي ايراني را در مزارشريف كشته ، بلكه روابط دو كشور بدترين روزهاي خود را پشت سر مي گذارد و البته سيل مهاجران در ايران از مرزهاي شرقي جريان دارد. در همين حال ، صداهاي متوسطي كه واقعيت هاي افغانستان را مي بينند و مي دانند كمتر شنيده مي شوند.

اگرچه ايران بسيار به افغانستان نزديك است ، اما روابط در سال هاي اخير به دليل سياست هاي غني دولت از يك سو و تبليغات ضد ايراني از سوي ديگر رو به وخامت گذاشته است. براي تهران غيرممكن است كه واقعيت حضور طالبان ، به ويژه در مرزهايش را ناديده بگيرد و در عين حال نمي تواند مانند حضور افرادي كه دولت مركزي را كنترل نمي كنند ، از حضور اين گروه خوشحال شود. همزمان با اقدامات خود عليه طالبان ، ايران طي سال گذشته به دنبال راه حلي ديپلماتيك براي بحران افغانستان بوده است كه در آن همه گروه هاي افغان نقش دارند. اما اكنون كه طالبان سلاح به دست گرفته و مناطق مهم كشور را تحت كنترل خود درآورده اند ، اوضاع براي همسايگان از جمله ايران دشوارتر شده است.

اگر طالبان قدرت را به دست بگيرند …

ايالات متحده از سال 2010 براي حضور دائمي در افغانستان شرط بندي كرده است. اين براي ايران خيلي راضي كننده نبود. حتي ساير كشورهاي منطقه نيز تمايلي به ايجاد پايگاه نظامي دائمي در افغانستان نداشتند. در چند سال اخير ، ايالات متحده تقريباً همان تجربه روس ها را بدست آورده است و سرانجام مجبور شد شكست كامل در افغانستان را بپذيرد و يك قدم به عقب برود.

در همين حال ، طالبان كه ادعا مي كنند بيشتر زمين هاي افغانستان را در اختيار دارند و بيش از 150 ولسوالي را تحت كنترل دارند ، در تلاشند تا خود را قانوني جلوه دهند. آنها از زمان مذاكرات دوحه اين پروژه را آغاز كرده اند. اما واقعيت هاي موجود با رفتار ديپلماتيك وي متفاوت است. امروز تصاويري از قوانين عجيب و غريب وي در شبكه هاي اجتماعي دست به دست مي شود كه تعداد زيادي از مردم در شمال افغانستان از خانه هاي خود بيرون رانده مي شوند و بدون دليل شلاق و مجازات مي شوند. اين دقيقاً رفتاري است كه اين گروه در دهه 1990 ديده اند. اين رفتار مي تواند هشداري براي كشورهاي همسايه باشد كه طالبان فعلي از داشتن قدرتي راضي نخواهند بود و آنها مي خواهند همه سرزمين افغانستان را پس بگيرند. رويارويي با آنها در خاك افغانستان مي تواند منجر به هجوم گسترده مهاجران از آن كشور به ايران ، تركيه و پاكستان شود و اين بار كشور ما كه مرز گسترده و طولاني با افغانستان دارد ، مسئوليت اين كشور را نيز به عهده دارد. براي پذيرش مهاجران بيشتر از اين كشور با اين وجود ، در چارچوب تحريم ها و تاج ، پذيرايي از ميهمانان جديد براي ايران آسان نخواهد بود.

گمانه زني هاي زيادي در مورد هدف طالبان از تصرف مناطق وسيعي از افغانستان وجود دارد. كساني هستند كه معتقدند اين گروه فقط مي خواهند سلطه قدرت را داشته باشند و با در اختيار گرفتن بخش مهمي از اين كشور ، مي توانند در بازي هاي آينده و گفتگوهاي سياسي راحت تر عمل كنند. برخي معتقدند كه طالبان به كابل نمي آيند زيرا مي دانند كه توسط جامعه جهاني به عنوان دولت رسمي افغانستان پذيرفته نخواهند شد. از سوي ديگر ، طبق برخي از رسانه هاي غربي ، اين گروه تصميم گرفته است تا كنترل كابل را در دست بگيرد و اين بار با اطلاعات بيشتري سال 1996 را تكرار كند.

در هر صورت ، تهران از پذيرش دولتي كه فقط در دست طالبان است به عنوان گروهي كه فقط نماينده يك گروه قومي و مذهبي در افغانستان است ، امتناع مي ورزد. اين حوادث در افغانستان با خواسته هاي ايران و ساير كشورهاي همسايه كه ايجاد ثبات و استقرار يك دولت متنوع از گروه هاي افغان است تفاوت چشمگيري دارد. طالبان نشان داده اند كه گرچه مي توانند امارت اسلامي ايجاد كنند ، اما بدون اسلحه و جنگ با ديگر گروه هاي سياسي نمي توانند در افغانستان زنده بمانند و در عين حال تهران ميزبان هيچگونه اقدام نظامي يا جنگي در اين كشور نيست. هرچه طالبان به كابل نزديكتر شوند و احتمال قدرت گرفتن آنها بيشتر باشد ، كشورهاي همسايه ، از جمله ايران ، از سرنوشت و منافع ملي خود تهديد مي شوند.

>>> اين را نيز بخوانيد:
خروج ايالات متحده از افغانستان به ضرر يا منافع كشورهاي منطقه؟
القاعده احتمالاً در كنار طالبان ظاهر خواهد شد. كابل چي؟
بزرگترين چالش منطقه اي ؛ رئيسي با شرق و غرب ايران چه مي كند؟

312 310